Veganisme doe je uit respect voor de natuur.
Maar is het wel zo natuurlijk?
Los van het gegeven dat iedereen voor zichzelf mag weten wat hij of zij op tafel zet om te eten, lijkt veganisme en vegetarisme een nobele daad in de strijd tegen dierenleed en klimaatverandering. De vleesindustrie is immers verantwoordelijk voor de uitstoot van stikstof. Bij een groeiende bevolking in groeiende welvaart stijgt de consumptie van vlees en daarmee ook de uitstoot. En het aantal dieren dat gefokt en geslacht moet worden, uiteraard. Het is dan ook niet zo gek dat veel mensen besluiten hier niet langer aan mee willen doen en de consumptie van dierlijke vetten en eiwitten staken. Maar… klopt hun redering eigenlijk wel?
Mindfuck
Op zich niks mis met veganisme of vegetarisme. Tot je met deze mensen in gesprek raakt op social media. Dan lijken hun nobele doelstellingen ineens een politieke lading te krijgen met een haast religieus tintje. Er valt niet of nauwelijks met hen van gedachten te wisselen en wanneer je met argumenten komt die de consumptie van vlees goedkeuren schieten deze mensen soms ongenadig uit hun slof. De termen die ze dan gebruiken zijn; ‘dat er slachtoffers vallen’ en ‘dat het zielig is’ om dieren te slachten voor consumptie. Ook dierenwelzijn wordt aangehaald, terwijl zoiets in de natuur volkomen afwezig is. Mussen zitten in de winter kletsnat op een tak en als je als schaap je poot breekt word je lunch.
Argumenten zijn bedoeld om in te spelen op je emoties, want niemand wil slachtoffers op zijn geweten hebben en iets doen wat zielig is voor een ander. Dit is echter een vervelende mindfuck die hen waarschijnlijk aangepraat is. Daar kom ik aan het eind op terug. Sinds de evolutie bestaat een namelijk een voedselketen. Deze ontspringt bij plankton en eencellige organismen en klimt door tot de volwassen leeuwen, beren, olifanten en krokodillen, die volgens mij het minst vaak als prooidier op het menu staan. Ook de mens bevindt zich in deze voedselketen, net als alle planten, vruchten en zaden op deze aardbol die gegeten worden. Het ‘slachten’ van een komkommer is misschien wel even erg als het slachten van een dier. Daarover verderop meer.
Eten of gegeten worden
De kat eet een vogel. De vos een konijn. Het konijn eet gras. Runderen eten gras. De mens eet runderen. Leeuwen eten runderen, net als cheeta’s en hyena’s. Het eten van dierlijke- en plantaardige bronnen is een gegeven binnen de gehele voedselketen. Het bereiden van voedsel voor consumptie komt ook in vele diersoorten voor. Eekhoorns kraken vooraf de noten die ze eten. Vogels kauwen hun eten voor, voor hun jongen. En zo zijn er talloze voorbeelden van voedselbereiding in de dierenwereld. Daarmee vervalt dan ook het excuus dat een mens van nature geen vleeseter zou zijn, omdat hij geen rauw vlees eet of daar aantrekkingskracht toe zou voelen, zoals een hond of een roofvogel. Sinds de mens vlees en vis is gaan eten is hij een vleeseter. Iedereen die wel eens carpaccio, sushi, een Hollandse Nieuwe of een cheviche van rauwe coquilles heeft gegeten weet hoe aantrekkelijk rauw vlees en rauwe vis kunnen zijn.
Neo-cortex
De mens is, in tegenstelling tot de meeste bewoners van het dierenrijk, door de evolutie voorzien van een ander soort brein. Het oerbrein is bij ons aangevuld met een neo-cortex. Dit nieuwe brein (zo heet het ook) maakt ons één van de meest ontwikkelde diersoorten op aarde. Dankzij dit brein kunnen wij namelijk een voorstelling maken van onszelf in onze omgeving, of deze nu fysiek is, in tijd of in emotie. Klinkt ingewikkeld, maar dankzij ons nieuwe brein kunnen we relativeren, spijt, schuld en schaamte voelen en ons verheugen op dingen die nog komen gaan. Van elk dier met een neo-cortex in ontwikkeling zouden we kunnen verwachten, dat zij deze eigenschap zullen bezitten of gaan ontwikkelen in de komende miljoenen jaren die nog gaan volgen. Het is dus goed mogelijk dat er ook andere dieren zijn die schuld, spijt en schaamte kunnen ervaren, maar de meeste dieren kunnen dat niet. Althans niet de dieren die op ons dagelijks menu staan, zoals kippen, koeien en varkens. Deze dieren kennen wel emoties, maar enkel ten gevolge van hetgeen er op dat moment gebeurt. Is het nu veilig, komen ze in homeostase. Is het nu gevaarlijk, komen ze in een vecht- of vluchtmodus. Wordt er een aanval op ze uitgevoerd, ervaren ze doodsangst om alles op alles te stellen het vege lijf te redden. Dit alles binnen een systeem, dat slechts twee doelstellingen heeft: overleven en voortplanten. Deze dieren kunnen zich niet in anderen verplaatsen, al kunnen ze instinctief reageren op behoeftes van andere dieren voor wat betreft behoefte aan voedsel, territorium- of paringsdrift. Voor planten blijkt ongeveer hetzelfde; zij zijn uiterst gevoelig voor fysieke en non-fysieke gebeurtenissen in hun omgeving, alleen ze reageren binnen een andere dimensie van tijd die door mensen niet gemakkelijk geobserveerd en daardoor herkend kan worden.
Het systeem
Zowel dieren als planten bestaan uit ingewikkelde en dynamische koolstof- en eiwitverbindingen die constant interacteren met de omgeving. De meeste planten en dieren leven samen in groepen, communiceren met elkaar en beïnvloeden elkaar. Zowel planten als dieren hebben een ziel, oftewel een gegeven vorm die een bestaansrichting markeert.
‘Volgens onderzoeker Olivier van Aken toont de studie aan dat alle planten gevoelig zijn voor aanraking: “Hoewel mensen over het algemeen aannemen dat planten niets voelen als ze worden aangeraakt, blijkt nu het omgekeerde. Planten kunnen weliswaar niet een stapje opzij doen als ze worden aangeraakt of aangevallen, maar in plaats daarvan hebben ze een uitgekiend verdedigingssysteem ontwikkeld om hun omgeving aan te voelen zodat ze gevaren kunnen opsporen en snel kunnen reageren.’
(Bron: https://247green.nl/planten-kunnen-voelen/)
De systemen van planten en dieren zijn onlosmakelijk met elkaar verweven via de voedsel- en voortplantingsketenen en ze helpen elkaar. Bloemen dragen bij aan de voedselketen van insecten dragen bij aan de bevruchting van gewassen dragen bij aan de voedselketen van andere dieren dragen bij aan het ecosysteem van zonlicht, Co2 en waterhuishouding. In de natuur is alles met alles verbonden; kijk naar de invloed van de zon op ons slaapritme en de kleur van onze huid. Er is gen ontsnappen aan. Mensen herkennen zich echter veel meer in dieren dan in planten en dat maakt dat we geloven dat het doden van een dier veel ‘fouter’ is dan het doden van een plant of het eten van zijn vruchten. Het voert te ver om dit hier tot in detail uit te leggen, maar in wezen is het melken van een koe en het houden van koeien voor hun melk even ‘fout’ of ‘goed’ als het houden van een notenboom, een appelboom of een moestuin. Veganisten en vegetariërs zullen op hun achterste benen staan wanneer ze dit lezen. Hun principes maken dat ze enkel selectief zijn in het slachtofferen van levende, zielhebbende wezens, zonder dat ze dit door hebben. Hoe dát komt leg ik graag uit.
De mens als middelpunt
Vanuit jouw standpunt gezien ben jij altijd het middelpunt van het universum in het middelpunt van de tijd; de vierde dimensie. Je leert de wereld kennen op basis van waarneming en herkenning. Verwantschap met dieren is dan gemakkelijk gelegd, want veel dieren hebben net als jij en ik poten, een hoofd of kop, ogen en een mond. Planten hebben die niet, waardoor emotionele verwantschap tussen mensen en planten minder ver gaat. Die emotionele verwantschap is echter een gevoel of gedachte en geen feit. Een dier is even verwant aan een plant en andersom; ze leven, planten zich voort, hebben een ziel, communiceren met hun omgeving en maken deel uit van de voedselketen. Het enige verschil lijkt dat dieren zich autonoom kunnen verplaatsen en planten niet. Planten verplaatsen zich echter via hun wortels, vruchten en zaden. Ze nemen daar gewoon de tijd voor en besteden dat deels uit aan hun nageslacht. Vroeger dacht de mens, dat de aarde het middelpunt was van het heelal. Plotseling bleek onze woonplaats een onbeduidende planeet in een zonnestelsel en inmiddels blijkt ons zonnestelsel een onbeduidend systeem in het universum te zijn. Auw, dat doet pijn. Het argument dat dieren ‘slachtoffer’ zijn binnen de voedselketen en dat de mens hen kan redden van een gewisse dood door ze niet te eten komt voort uit hetzelfde ‘middelpunt’-idee: ‘Alles draait om ons en daarom hebben wij een controlerende en regulerende functie.’ Grote onzin natuurlijk; we zijn deel van een systeem en doen daar ons ding. Hoe langer we daarover nadenken, hoe gekker en gevaarlijker onze conclusies worden. Waaronder het idee dat we uit de voedselketen zouden kunnen stappen om een bijdrage te leveren aan diezelfde keten en het idee dat het oogsten van een plant of struik voor voedsel gerechtvaardigder zou zijn dan het oogsten van een dier. De emotionele verwantschap die we sterker voelen bij dieren dan bij planten is immers een illusie; een gedachtenkronkel; een mindfuck.
Tijd
De traagheid én de snelheid van planten en de cycli waarin zij komen en gaan, bloeien en afsterven verloopt zo anders dan die van mensen, dat ons brein geen gevoel van verwantschap vertoont bij planten, waardoor we ze veel gemakkelijker kunnen cultiveren en oogsten dan dieren. Toch zijn beiden vergelijkbare spirituele wezens; wezens met een ziel, emoties en een rol op deze planeet. En voor wat betreft het bepalen of de mens nu een herbivoor, carnivoor of omnivoor is: mensen kunnen maar lastig bedenken hoe lang 4 miljard jaar is; namelijk 4.000 miljoen jaar, namelijk 40 miljoen eeuwen, namelijk 50 miljoen mensenlevens, namelijk 150 miljoen generaties. (Hierbij ga ik ervan uit dat een mensenleven drie generaties kent: Grootouders, ouders en hun kinderen.) Voor de gemiddelde mens is tweehonderd jaar al onvoorstelbaar lang, terwijl het een knipoog is in de evolutie. Nu roepen dat je weet dat het niet de bedoeling was dat mensen dieren zouden eten is even onzinnig als roepen dat je een boek gelezen hebt bij het zien van één woord in de titel. En sinds de mens dierlijke eiwitten is gaan eten, is hij omnivoor. De mens heeft een groot deel van zijn neo-cortex zelfs te danken aan de voedzame eiwitten die hij uit zijn dieet van vlees en vis haalde. Die neo-cortex toch…
Klimaat
Dan is er nog het klimaat. Hebben veganisten en vegetariërs daar een punt? Het houden en fokken van dieren kost veel water, levert veel stikstof op en hoe meer mensen er op de wereld komen, hoe meer welvaart de mens zichzelf gunt, hoe meer water we nodig hebben voor ons voedsel en hoe meer stikstof onze onnatuurlijke manier van leven zal produceren. Het idee dat we dieren keurig georganiseerd fokken in efficiënte stallen, op een humane manier willen slachten en sommige mensen wroeging hebben bij deze gedachte of voor het klimaat; het is allemaal het gevolg van die neo-cortex die in de evolutie is ontstaan. Als hetgeen klimaatwetenschappers beweren klopt, zou het zomaar mogelijk zijn dat onze ‘primitieve’ neo-cortex een evolutionaire misser wordt, die de ondergang van de mens kan bewerkstelligen. De planeet zal daardoor echter eerder floreren, dan creperen. De meeste dieren en planten hangen vast en zeker de vlag uit als wij mensen eenmaal verdwenen zijn. Maar nee, de mens plaatst zich vanwege zijn neo-cortex buiten, of nog liever, boven de natuur. Dat kan op lange termijn tenminste evenveel constructieve als desastreuze gevolgen hebben. Kijk alleen maar naar de afhankelijkheid van medicijnen en chemicaliën die in de afgelopen tweehonderd jaar is ontstaan, nog los van het feit dat mensen niet langer in hun natuurlijke habitat wonen, maar in een vierkante, ontworpen, gefabriceerde omgeving. Die neo-cortex toch…
Laat het een keuze zijn
De evolutie geeft blijk van de drijvende kracht achter het universum. De ontwikkeling van de menselijke neo-cortex is ook een natuurlijk onderdeel daarvan. Echter, niet alle uitwassen van de evolutie zijn op langere termijn even bruikbaar gebleken; denk aan de miljoenen dier- en plantensoorten die al uitgestorven waren voordat de mens goed en wel tot ontwikkeling kwam. De evolutie is een perfect voorbeeld van trial and error of zoals binnen NLP gezegd wordt: het TOTE-systeem: test-operate-test-exit. Kortom: Als iets niet werkt, verander het dan.’ De evolutie heeft daar miljoenen jaren de tijd voor, de mens slechts tachtig. Dat maakt dat de mens in paniek raakt, de evolutie nooit. Als de mens al invloed heeft op het klimaat, zullen natuur en evolutie te allen tijde hun eigen gang gaan. Zij kennen geen zorgen, geen spijt, geen angst of medelijden en de mensheid is voor hen slechts een onbeduidend onderdeel van het geheel. Kortom, er is niets op tegen om te besluiten geen vlees of dierlijke producten meer te eten. Als jouw geweten je daarbij in de weg zit, doen! Maar bedenk vervolgens niet dat jouw geweten gelijk is aan dat van een ander en ‘dwing’ anderen dan ook niet jouw geweten als moreel kompas te aanvaarden en daarmee het eigen geweten te ontkennen. Doe je dat wel, dan wordt veganisme een soort religie gepaard gaande met politiek activisme. Lekker bezig; maar niet natúúrlijk.
Lieve veganisten en vegetariërs, Lever uw bijdrage aan ons bestaan op deze planeet zoals het u goeddunkt. Geef hierin ruimte aan anderen om datzelfde te doen en laat ons ecosysteem daarin de balans vinden, zoals zij dat al miljarden jaren doet. Mogelijk bent u bang voor het uitsterven van de mens of misschien wel sommige andere diersoorten; wel ik kan u op een briefje geven dat dat staat te gebeuren en dat de evolutie daar wel een antwoord op zal vinden. En wanneer over vijfeneenhalf miljard jaar de zon opgebrand is en de aarde verzwolgen wordt in een verzengde vuurzeeën gaat de evolutie gewoon door op vele andere plekken in het universum. Leef uw leven vooral, zoals de natuur en de evolutie u genetisch hebben meegegeven en laat u niet misleiden door uw eigen verstand of overtuigingen. Dat maakt u namelijk verre van natuurlijk en mogelijk zelfs ‘alienated’; buitenaards of bovennatuurlijk. Dat bent u niet, dat ben ik niet, dat is niets of niemand. Laat u niets wijsmaken door wetenschappers en politici die garen spinnen bij uw angst en medelijden; ze spelden het u op de mouw. Evenals het inferno dat zij voorspellen. Als u kunt rekenen zult u merken dat zij daar rijker en machtiger van worden en u uiteindelijk met een leeg bord in uw hemd komt te staan. Van ongebleekt katoen, want dat heeft een hogere winstmarge.
Igor van Kaam